Bóng đá không chỉ đơn thuần là một môn thể thao đối kháng 11 người trên sân, mà từ lâu đã trở thành một tôn giáo, một nét văn hóa đặc thù có sức lan tỏa mạnh mẽ trên toàn cầu. Tuy nhiên, song hành cùng những giá trị nhân văn và tinh thần thể thao cao thượng, bóng đá vẫn tồn tại những mảng tối đầy nhức nhối. Một trong số đó chính là vấn nạn Hooligan – những bóng ma bạo lực luôn rình rập bên ngoài và trên khán đài của mỗi trận đấu. Vậy Hooligan là gì, nguồn gốc của chúng từ đâu và tại sao thế giới bóng đá hiện đại vẫn chưa thể dập tắt hoàn toàn “mầm mống” tiêu cực này?
Hooligan là gì?
Theo 23win, Hooligan là thuật ngữ dùng để chỉ một nhóm hoặc một bộ phận cổ động viên bóng đá có tư tưởng cực đoan, thường xuyên thực hiện các hành vi gây rối trật tự công cộng, phá hoại tài sản và sử dụng bạo lực. Khác với những người hâm mộ cuồng nhiệt (Ultras) – vốn tập trung vào việc cổ vũ nồng nhiệt bằng biểu ngữ, tiếng hát – Hooligan coi bóng đá như một cái cớ để thực hiện các hành vi phi thể thao và giải tỏa những ẩn ức cá nhân thông qua nắm đấm.
Trong tâm thức của một Hooligan, kết quả trận đấu đôi khi chỉ là thứ yếu. Điều họ quan tâm hơn cả là sự va chạm, khả năng áp đảo nhóm cổ động viên đối phương và khẳng định “uy thế” của nhóm mình. Đây được xem là một loại tệ nạn xã hội núp bóng thể thao, gây ra nỗi khiếp sợ cho những người hâm mộ chân chính và là thách thức lớn đối với lực lượng an ninh tại bất kỳ quốc gia nào.
Nguồn gốc và lịch sử hình thành của hooligan
Hiện tượng Hooligan có cội rễ sâu xa từ nước Anh vào cuối thế kỷ 19, nhưng thực sự bùng nổ và trở thành vấn nạn toàn cầu vào những năm 1960 – 1980. Thời điểm này, sự giao thoa giữa những bất ổn về kinh tế, phân hóa giai cấp và áp lực xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa đã khiến giới trẻ tìm đến bóng đá như một nơi để trút giận.
Các nhóm Hooligan đầu tiên tại Anh bắt đầu hình thành xung quanh các câu lạc bộ lớn. Ban đầu chỉ là những lời thóa mạ, nhưng nhanh chóng leo thang thành những cuộc ẩu đả đẫm máu giữa các băng nhóm như “Inter City Firm” của West Ham hay “Bushwackers” của Millwall. Đỉnh điểm của sự kinh hoàng chính là thảm họa Heysel năm 1985 tại Bỉ, khi sự quá khích của Hooligan Anh đã dẫn đến cái chết của 39 cổ động viên, khiến các đội bóng Anh bị cấm thi đấu tại đấu trường châu Âu trong 5 năm.
Từ nước Anh, “căn bệnh” này nhanh chóng lây lan sang khắp châu Âu và Nam Mỹ. Tại Italia, các nhóm này được gọi là “Ultras cực đoan”, tại Argentina là “Barra Bravas”. Mỗi khu vực có một phong cách gây rối khác nhau, nhưng mục tiêu chung vẫn là bạo lực và phá hoại.
Đặc điểm của hooligan
Để nhận diện một Hooligan, chúng ta không chỉ nhìn vào trang phục mà còn phải nhìn vào tư duy và hành động của họ. Có 3 đặc điểm cốt lõi tạo nên bản chất của một kẻ gây rối bóng đá:
Tư tưởng quá khích và tôn thờ bạo lực
Với Hooligan, bạo lực là ngôn ngữ chung. Họ không chấp nhận thất bại của đội nhà và cũng không chịu đựng được sự hiện diện của cổ động viên đội bạn. Bất kỳ một va chạm nhỏ nào trên sân cỏ cũng có thể trở thành mồi lửa châm ngòi cho một cuộc bạo loạn quy mô lớn trên khán đài. Họ sẵn sàng sử dụng vũ khí tự chế, pháo sáng và các vật dụng nguy hiểm để tấn công đối phương.
Tổ chức chặt chẽ và liên kết ngầm
Hooligan hiện đại không hoạt động tự phát. Họ có cấu trúc nhóm rõ ràng với thủ lĩnh, người điều phối và hệ thống liên lạc tinh vi. Nhiều nhóm Hooligan còn có “luật lệ” riêng, tổ chức các cuộc hẹn giao chiến (gọi là “arranging fights”) tại những địa điểm xa sân vận động để tránh sự kiểm soát của cảnh sát. Điều này biến họ thành những tổ chức tội phạm thực thụ hơn là những người hâm mộ thể thao.
Các hành vi thường gặp trong bóng đá
Các hành động phổ biến của Hooligan bao gồm:
- Đốt pháo sáng gây khói mù mịt, làm gián đoạn trận đấu.
- Ném chai lọ, vật thể lạ vào cầu thủ và trọng tài dưới sân.
- Đập phá xe bus chở đội bóng đối phương hoặc phá hoại các công trình công cộng quanh sân vận động.
- Phân biệt chủng tộc và sử dụng những lời lẽ lăng mạ nhắm vào màu da, sắc tộc của cầu thủ.
Ảnh hưởng của hooligan đối với bóng đá
Hooligan được ví như một loại “virus” gặm nhấm sự phát triển của bóng đá. Những tác động mà nó để lại là cực kỳ nặng nề và khó có thể khắc phục trong một sớm một chiều. Cụ thể được những người từng Đăng Ký 23win tổng hợp:
- Về mặt kinh tế: Các câu lạc bộ phải chi trả những khoản tiền phạt khổng lồ cho FIFA hoặc UEFA do cổ động viên gây rối. Ngoài ra, chi phí dành cho công tác an ninh, lắp đặt camera giám sát và bồi thường thiệt hại tài sản cũng là một gánh nặng tài chính không nhỏ.
- Về mặt tinh thần: Sân vận động vốn là nơi để các gia đình, trẻ em đến tận hưởng niềm vui. Tuy nhiên, sự xuất hiện của Hooligan biến khán đài thành nơi nguy hiểm, khiến lượng khán giả trung lập giảm sút. Tinh thần thể thao cao thượng bị vấy bẩn bởi sự thù hận và máu.
- Về uy tín quốc gia: Những vụ bạo loạn lớn thường làm xấu đi hình ảnh của một quốc gia trong mắt bạn bè quốc tế. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đăng cai các giải đấu lớn như World Cup hay Euro, vì yếu tố an ninh luôn là tiêu chí hàng đầu để đánh giá năng lực tổ chức.
Các biện pháp ngăn chặn hooligan trong kỷ nguyên mới
Trong năm 2024 và hướng tới 2025, các tổ chức bóng đá thế giới đã áp dụng những công nghệ hiện đại nhất để bài trừ Hooligan:
- Công nghệ nhận diện khuôn mặt: Sử dụng AI để phát hiện các đối tượng nằm trong danh sách đen ngay tại cổng soát vé, ngăn chặn họ xâm nhập sân vận động.
- Thẻ định danh người hâm mộ (Fan ID): Yêu cầu thông tin cá nhân bắt buộc khi mua vé, giúp quản lý và truy vết đối tượng gây rối nhanh chóng.
- Hình phạt nghiêm khắc: Các án phạt không chỉ dừng lại ở việc cấm đến sân vĩnh viễn mà còn bao gồm truy tố hình sự và phạt tù để răn đe.
- Nâng cao văn hóa cổ vũ: Các chiến dịch giáo dục về tinh thần thể thao được đẩy mạnh, khuyến khích người hâm mộ tố giác các hành vi cực đoan.
Tổng kết lại, câu hỏi Hooligan là gì đã có lời giải đáp rõ ràng. Đó không phải là biểu tượng của sự trung thành hay nồng nhiệt, mà là biểu hiện của sự thiếu văn minh và bạo lực. Bóng đá chỉ thực sự đẹp khi nó được nuôi dưỡng bởi niềm đam mê thuần khiết và sự tôn trọng lẫn nhau giữa các đối thủ.
Hy vọng rằng trong tương lai, với sự chung tay của cả cộng đồng và những biện pháp an ninh nghiêm ngặt, vấn nạn Hooligan sẽ sớm bị loại bỏ hoàn toàn, trả lại không gian trong lành và an toàn cho môn thể thao vua. Hãy là một người hâm mộ thông minh, cuồng nhiệt nhưng luôn có chừng mực và văn hóa.